Topologie liczników
Liczniki mogą być połączone wg różnych topologii (konfiguracji) wraz z różnym przyporządkowaniem lokali do liczników. Bezpośrednio z topologii połączenia liczników i lokali wynika wartość zużycia medium dla danego lokalu (najemcy). Możemy tworzyć m.in. poniższe topologie.
- Jeden licznik – jeden lokal. Jest to najprostsza i najczęściej występująca sytuacja podłączenia liczników. Zużycie medium dla danego lokalu wynika bezpośrednio z zużycia wg licznika podpiętego do danego lokalu. Tego typu konfigurację można rozliczyć w umowach najmu lub umowach eksploatacyjnych. Zobacz VIDEO.
Przykład: Na poniższym rysunku na liczniku energii elektrycznej o numerze 004 odnotowano zużycie 134 kWh. Do lokalu Budynek 02 Poznań Głogowska 137 handlowy 004 przypisane zostanie zużycie również 134 kWh.
Topologia: Jeden licznik – jeden lokal
- Jeden licznik – wiele lokali. Sytuacja ma miejsce gdy kilka lokali (najemców) korzysta z jednego licznika. W takim przypadku o proporcjonalnym podziale zużycia na lokale (najemców) decyduje dodatkowe kryterium np: powierzchnia lokalu, kubatura, liczba osób, współczynnik procentowy itp. Warto tutaj zwrócić uwagę, że użytkownik może definiować swoje własne kryteria podziału. Tego typu konfigurację można rozliczyć tylko w umowach eksploatacyjnych. Zobacz VIDEO.
Przykład: Na poniższym rysunku mamy zaprezentowane trzy lokale korzystające z jednego licznika energii elektrycznej, którego zużycie odnotowano 120 kWh. Załóżmy, że jako kryterium podziału zużycia na poszczególne lokale przyjmiemy powierzchnię lokali.
Topologia: Jeden licznik – wiele lokali
Powierzchnie lokali są następujące:
lokal 001 o powierzchni 30 m2
lokal 002 o powierzchni 90 m2
lokal 003 o powierzchni 60 m2
Łączna powierzchnia trzech lokali to 180 m2. Stosując proporcjonalny podział zużycia licznika wg powierzchni system naliczy:
zużycie lokalu 001 = 120 kWh * (30 m2 / 180 m2) = 20 kWh
zużycie lokalu 002 = 120 kWh * (90 m2 / 180 m2) = 60 kWh
zużycie lokalu 003 = 120 kWh * (60 m2 / 180 m2) = 4o kWh
- Jeden licznik z podlicznikami – jeden lokal. Konfiguracja z licznikiem głównym oraz jego podlicznikami. Do każdego licznika (głównego jak i podlicznika) podpięty jest jeden lokal. Zużycia podliczników są jednocześnie zużyciami lokali podpiętych do tych podliczników. Zużycie lokalu podpiętego do licznika głównego jest różnicą pomiędzy zużyciem licznika głównego a sumą zużyć podliczników. Aby dodać podlicznik do licznika głównego w pierwszej kolejności należy dodać licznik główny a następnie dodać podlicznik wskazując w poniższym formularzu pole Licznik główny. Tego typu konfigurację można rozliczyć w umowach najmu lub umowach eksploatacyjnych. Zobacz VIDEO.
Formularz dodania podlicznika z wyszczególnieniem pola Licznik główny
Przykład: Na poniższym rysunku mamy licznik główny o numerze 0001 wraz z dwoma podlicznikami o numerach: 0001-1 i 0001-2. Do każdego licznika jest podpięty jeden lokal (najemca).
Topologia: Jeden licznik z podlicznikami – jeden lokal
Zużycia poszczególnych liczników są następujące:
zużycie licznika głównego nr 0001 = 100 m3
zużycie podlicznika nr 0001-1 = 40 m3
zużycie podlicznika nr 0001-2 = 25 m3
Wobec powyższego system naliczy zużycie dla poszczególnych lokali:
zużycie lokalu nr 11 = zużycie licznika nr 0001-1 = 40 m3
zużycie lokalu nr 12 = zużycie licznika nr 0001-2 = 25 m3
zużycie lokalu nr 10 = zużycie licznika nr 0001 – (zużycie licznika nr 0001-1 + zużycie licznika nr 0001-2) = 100 – (40 + 25) = 35 m3
- Jeden licznik z podlicznikami – wiele lokali. Konfiguracja w której licznik główny na podłączone podliczniki. Do każdego podlicznika podpięty jest jeden lokal (najemca). Zużycie lokali podpiętych pod podliczniki będzie wynikało bezpośrednio z zużycia podliczników. Licznik główny ma podpiętych kilka lokali (najemców). Sumaryczne zużycie lokali podpiętych pod licznik główny będzie różnicą zużycia licznika głównego oraz sumy zużyć podliczników. Różnica ta będzie zatem rozdzielana na dwa lokale (najemców). W takim przypadku o proporcjonalnym podziale zużycia na lokale (najemców) licznika głównego decyduje dodatkowe kryterium np: powierzchnia lokalu, kubatura, liczba osób, współczynnik procentowy itp. System umożliwia definiowanie swoich własnych kryteriów podziału. Tego typu konfigurację można rozliczyć tylko w umowach eksploatacyjnych. Zobacz VIDEO.
Przykład: Na poniższym rysunku przedstawiono konfigurację w której licznik główny o numerze 0001 ma podpięte dwa lokale (najemców): lokal nr 09 o powierzchni 30 m2, lokal nr 10 o powierzchni 60 m2. Jako dodatkowe kryterium podziału zużycia licznika głównego przyjmiemy powierzchnię lokali. Licznik główny ma dwa podliczniki o numerach: 0001-1 i 0001-2. Każdy z podliczników ma podpięty jeden lokal (najemcę).
Topologia: Jeden licznik z podlicznikami – wiele lokali
Zużycia poszczególnych liczników są następujące:
zużycie licznika głównego nr 0001 = 100 m3
zużycie podlicznika nr 0001-1 = 10 m3
zużycie podlicznika nr 0001-2 = 30 m3
System naliczy następujące zużycie dla poszczególnych lokali:
zużycie lokalu nr 11 = zużycie licznika nr 0001-1 = 10 m3
zużycie lokalu nr 12 = zużycie licznika nr 0001-2 = 30 m3
zużycie lokalu nr 09 = {zużycie licznika nr 0001 – (zużycie licznika nr 0001-1 + zużycie licznika nr 0001-2)} * powierzchnia lokalu 09 / (powierzchnia lokalu 09 + powierzchnia lokalu 10) = 60 m3 * 30 m2/90 m2 = 20 m3
zużycie lokalu nr 10 = {zużycie licznika nr 0001 – (zużycie licznika nr 0001-1 + zużycie licznika nr 0001-2)} * powierzchnia lokalu 10 / (powierzchnia lokalu 09 + powierzchnia lokalu 10) = 60 m3 * 60 m2/90 m2 = 40 m3
- Licznik główny bez lokali. Konfiguracja w której licznik główny nie ma podłączonego żadnego lokalu (najemcy) a jedynie są podłączone podliczniki. W takim układzie podłączenia istotne są straty energii (medium) wynikające z różnicy zużycia licznika głównego i podliczników. Straty takie system rozlicza proporcjonalnie (wg zużycia podliczników) na lokale podpięte do podliczników.
Przykład: Na poniższym rysunku przedstawiono sytuację w której licznik główny o numerze 0001 ma podłączoone bezpośrednio tylko dwa podliczniki o numerach: 0001-1 i 0001-2. Każdy z podliczników ma podpięty jeden lokal (najemcę) odpowiednio o numerach: 11 i 12.
Topologia: Licznik główny bez lokali
Zużycia poszczególnych liczników są następujące:
zużycie licznika głównego nr 0001 = 120 m3
zużycie podlicznika nr 0001-1 = 40 m3
zużycie podlicznika nr 0001-2 = 60 m3
Strata zużycia wynosi: 120 m3 – (40 m3 + 60 m3) = 20 m3
System rozdzieli stratę na poszczególne lokale (najemców) proporcjonalnie do zużycia poszczególnych podliczników:
strata przypisana do lokalu 11 = 20 m3 * {40 m3 /(40 m3 + 60 m3)} = 8 m3
strata przypisana do lokalu 12 = 20 m3 * {60 m3 /(40 m3 + 60 m3)} = 12 m3
Zużycie zatem dla poszczególnych lokali będzie naastępujące:
zużycie lokalu nr 11 = zużycie podlicznika 0001-1 + strata przypisana do lokalu 11 = 40 m3 + 8 m3 = 48 m3
zużycie lokalu nr 12 = zużycie podlicznika 0001-2 + strata przypisana do lokalu 12 = 60 m3 + 12 m3 = 72 m3
- Liczniki powiązane. Konfiguracja ta ma na celu umożliwienie rozliczenia zużycia danego medium przez liczniki mierzące zużycie innego medium. W celu skonfigurowania takiej topologii należy w formularzu edycji licznika w polu Licznik powiązany wskazać licznik, który będzie w ten sposób rozliczany. Tego typu konfigurację można rozliczyć tylko w umowach eksploatacyjnych.
Formularz dodania licznika z wyszczególnieniem pola umożliwiającego wskazanie licznika powiązanego
Przykład: Załóżmy, że mamy dostępną pompę ciepła zasilaną energią elektryczną. Pompa ciepła dostarcza ciepło do trzech lokali i każdy z tych lokali posiada swój podlicznik ciepła mierzący zużycie ciepła w GJ (giga dżule). Poniżej przedstawiono właśnie taką topologię w której do licznika powiązanego energii elektrycznej o numerze 7777 są podpięte trzy liczniki ciepła o numerach: 7777-1, 7777-2, 7777-3.
Topologia: Liczniki powiązane
Zużycie energii elektrycznej licznika nr 7777 wynosi: 100 kWh.
Zużycie ciepła na poszczególnych licznika ciepła wynosi:
zużycie licznika nr 7777-1 = 25 GJ
zużycie licznika nr 7777-2 = 5 GJ
zużycie licznika nr 7777-3 = 20 GJ
System proporcjonalnie rozliczy zużycie energii elektrycznej na poszczególne lokale wg zużycia liczników ciepła:
zużycie lokalu nr 001 = 100 kWh * {25 GJ / (25 GJ + 5 GJ + 20 GJ)} = 50 kWh
zużycie lokalu nr 002 = 100 kWh * {5 GJ / (25 GJ + 5 GJ + 20 GJ)} = 10 kWh
zużycie lokalu nr 001 = 100 kWh * {20 GJ / (25 GJ + 5 GJ + 20 GJ)} = 40 kWh
- Liczniki nadrzędne pełnią funkcję centralnych liczników (np: trafostacje) pod które nie można podpinać lokali tylko liczniki główne i podliczniki. Zasady rozliczania liczników nadrzędnych rządzą się prawami opisanymi powyżej. Aby dodać licznik nadrzędny w poniższym formularzu dodania licznika należy zaznaczyć opcję Licznik nadrzędny.
Formularz edycji licznika z wyszczególnieniem pola Licznik nadrzędny
Po dodaniu licznika nadrzędnego w dalszej kolejności można dołączać kolejne liczniki z podlicznikami i lokalami:
Topologia: Liczniki nadrzędne
Odczyty liczników
Odczyty liczników w systemie TelkomBud można zarejestrować w jeden z następujący sposób:
- Odczyt jednostkowy. Każdy odczyt jest wpisywany indywidualnie w odrębnym otwarciu formularza. Odczytów jednostkowych można dokonać w trzech miejscach programu.
1) W oknie Ewidencja liczników w dolnej tabeli Odczyty klikając prawym przyciskiem myszki wybieramy polecenie Dodaj.
2) W oknie Umowy najmu w zakładce Liczniki w dolnej tabeli Odczyty klikając prawym przyciskiem myszki wybieramy polecenie Dodaj.
3) W oknie Umowy eksploatacyjne w zakładce Liczniki w dolnej tabeli Odczyty klikając prawym przyciskiem myszki wybieramy polecenie Dodaj.
W każdym z tych trzech pozycji po wykonaniu polecenia Dodaj nastąpi otwarcie formularz w którym należy wpisać wartość odczytaną wraz z datą odczytu. Jest to metoda najbardziej czasochłonna ponieważ każdy dla każdej wartości odczytu musimy otwierać formularz.
- Odczyt zbiorczy. Odczyty są wpisywane zbiorczo w jednym otwarciu formularza w wyniku czego metoda ta jest szybsza niż odczyty jednostkowe. W tym celu w głównym oknie modułu Nieruchomości otwieramy ewidencję liczników z poziomu menu: Ewidencje -> Liczniki. Klikając prawym przyciskiem myszki na ewidencji liczników wykonujemy polecenie: Dodaj odczyt zbiorczy. W otwartym formularzu wskazujemy datę odczytu oraz odczyty poszczególnych liczników.
- Odczyt zdalny w standardzie MODBUS (protokół komunikacyjny stworzony przez firmę Modicon). MODBUS służy do komunikacji z programowalnymi kontrolerami tej firmy, a także innych producentów. Umożliwia zarządzanie siecią takich urządzeń jak np. system sterowania temperatury i wilgotności. Powstały wersje dla portu szeregowego i dla sieci IP. W sieciach IP używany jest protokół TCP na porcie 502. Modbus jest protokołem typu Master-Slave. Modbus jest obecnie standardem otwartym. Aby dokonać odczytu zdalnego w formularzu Dodaj odczyt zbiorczy wykonujemy polecenie przyciskiem Zdalny odczyt.
- Import odczytów z pliku. TelkomBud umożliwia import odczytów liczników z plików MS Excel oraz OpenOffice Calc. Funkcja ta ma zastosowanie gdy dysponujemy zewnętrznym system zarządzania budynkiem umożliwiającym rejestrację odczytów i eksport odczytów do plików. Aby zaimportować taki plik z odczytami w oknie ewidencji liczników w górnym menu głównym wykonujemy polecenie: Import -> Odczyty z MS Excel lub Odczyty z OpenOffice Calc.
Tak wprowadzone odczyty liczników są już gotowe aby rozliczyć je z najemcą.
Rozliczanie liczników w umowach najmu
Z opcji tej korzystamy tylko gdy mamy jedną z topologii: jeden licznik – jeden lokal lub jeden licznik z podlicznikami – jeden lokal oraz naliczenie opłaty odbywa się wg iloczynu: ceny jednostkowej i zużycia wg odczytu licznika bez uwzględniana faktury kosztowej. Liczniki takie należy podpiąć w oknie Umowy najmu w zakładce Liczniki klikając prawym przyciskiem myszki w menu: Liczniki w umowie. Po uruchomieniu tej funkcji nastąpi otwarcie poniższego formularza w którym należy zaznaczyć liczniki, które będą rozliczane i wpisać stawkę jednostkową za zużycie. W formularzu tym zostaną wyświetlone liczniki podpięte do nieruchomości wskazanych w sąsiedniej zakładce Nieruchomości danej umowy najmu.
Jeżeli musimy określać składniki odczytu wraz z cenami jednostkowymi dla każdego z nich wówczas nie wpisujemy w powyższym formularzu ceny w kolumnie Stawka za jednostkę tylko w środkowej tabeli formularza Składniki umowy dodajemy składniki klikając prawym przyciskiem myszki w menu: Dodaj. Nastąpi otwarcie poniższego formularza w którym wpisujemy poszczególne składniki wraz z cenami jednostkowymi:
Podpinanie liczników do umów najmu jest działaniem jednorazowym – wykonujemy je na początku podczas konfiguracji umów najmu. Rozliczenia natomiast są działaniem cyklicznym – występują w określonych odstępach czasu np: co miesiąc.
W celu rozliczenia mediów w pierwszym kroku dokonujemy odczytów liczników korzystając z jednej z metod opisanych powyżej. Po wpisaniu odczytów system automatyczne dokona kalkulacji zużycia (różnica pomiędzy stanem licznika aktualnie wpisanym a poprzednim) oraz wartości pieniężnej wg ustawionej stawki jednostkowej.
Tak wprowadzony odczyt licznika jest już gotowy aby rozliczyć go z najemcą w oknie Umowy najmu w zakładce Rozliczenia. Klikając prawym przyciskiem myszki w menu: Pozycje zobaczymy odczyt w dolnej tabeli Odczyty liczników oczekujący na wyfakturowanie do najemcy. Po zaznaczeniu odczytu w pierwszej kolumnie w polu ChcekBox podczas wystawienia faktury sprzedaży na podst. rozliczenia wartość odczytu pojawi się jako jedna z pozycji faktury.
Odczyt licznika zostanie również automatycznie naliczony najemcy w przypadku gdy nie wystawiamy faktur manualnie dla każdej z umów ale gdy korzystamy z naliczeń w menu: Rozliczenia -> Naliczenia.
Rozliczanie liczników w umowach eksploatacyjnych
Z opcji tej korzystamy gdy chcemy rozliczyć fakturę kosztową na najemców (wykonać refaktury). W umowach eksploatacyjnych możemy rozliczyć wszystkie dostępne topologie podłączenia liczników. Jeżeli jeden licznik jest podpięty do wielu najemców to jego zużycie musi być podzielone na najemców wg innego kryterium co jest możliwe w oknie Umowy eksploatacyjne – w formularz edycji umowy wskazujemy kryterium w polu: Jednostka rozliczeniowa w przypadki wielu lokali podłączonych do jednego licznika.
Liczniki należy uwzględnić w oknie Umowy eksploatacyjne w zakładce Liczniki klikając prawym przyciskiem myszki w menu: Liczniki w umowie. Po uruchomieniu tej funkcji nastąpi otwarcie poniższego formularza z licznikami, które są podpięte do nieruchomości wskazanych w sąsiedniej zakładce Nieruchomości. W zakładce Nieruchomości określamy również kryterium wg jakiego będą rozliczane koszty. Takim kryterium może być np: licznik, metraż itp. W opisywanym tutaj przypadku wskazujemy jako kryterium: licznik.
Podpinanie liczników do umów eksploatacyjnych jest działaniem jednorazowym – wykonujemy je na początku podczas konfiguracji umów eksploatacyjnych. Rozliczenia natomiast są działaniem cyklicznym – występują w określonych odstępach czasu np: co miesiąc lub po otrzymaniu faktury kosztowej.
W celu rozliczenia mediów podobnie jak to zostało omówione powyżej w umowach najmu w pierwszym kroku dokonujemy odczytów liczników.
Po wprowadzeniu odczytów liczników przechodzimy do umów eksploatacyjnych do zakładki Rozliczenia i po dodaniu faktury kosztowej do rozliczenia przechodzimy do menu Rozlicz koszty. Nastąpi otwarcie poniższego formularza w którym w środkowej tabeli zaznaczamy w kolumnie CheckBox odczyty, które będą brały w rozliczeniu. Po zaznaczeniu odczytów liczników system automatycznie rozliczy koszt faktury (widocznej w górnej tabeli formularza) co jest widoczne w dolnej tabeli – koszt faktury został proporcjonalnie podzielony na najemców.
Tak rozliczona faktura kosztowa jest już gotowa aby refakturować ją w oknie Umowy najmu w zakładce Rozliczenia. Klikając prawym przyciskiem myszki w menu: Pozycje zobaczymy pozycje w środkowej tabeli Refaktury oczekujące na wyfakturowanie do najemcy. Po zaznaczeniu rozliczenia w pierwszej kolumnie w polu ChcekBox podczas wystawienia faktury sprzedaży na podst. rozliczenia wartość rozliczenia pojawi się jako jedna z pozycji faktury.
Rozliczenia faktur kosztowych zostaną również automatycznie naliczone najemcy w przypadku gdy nie wystawiamy faktur manualnie dla każdej z umów ale gdy korzystamy z naliczeń w menu: Rozliczenia -> Naliczenia.
